Fugowanie płytek krok po kroku. Jak fugować płytki?
Wszelkie okładziny wykonane z płytek ceramicznych bądź kamiennych, wymagają na etapie wykończenia, tak zwanego fugowania, poprzez które należy rozumieć nanoszenie odpowiednich spoin pomiędzy poszczególnymi ich elementami. Same fugi pełnią szereg bardzo ważnych funkcji o technicznym i estetycznym charakterze.
Dlaczego płytki trzeba fugować?
Czysto estetyczną funkcją fugi jest jej rola dekoracyjna, w której niebagatelne znaczenie odgrywa jej barwa, tworząca nierozerwalną w swoim charakterze kompozycję z ułożonymi płytkami. Funkcje techniczne fugi to z kolei przede wszystkim ochrona powierzchni, na której ułożone są płytki przed wilgocią, która mogłaby dostać się do niej poprzez niezaspoinowane szczeliny znajdujące się pomiędzy poszczególnymi elementami. Poza tym, dzięki fudze, w odstępach pomiędzy płytkami nie gromadzi się kurz i brud, zapobiega ona też wzrostowi grzybów oraz pleśni, które znajdują szczególne podatne środowisko na przykład w łazience. Zwiększa ona też przyczepność płytek do powierzchni, na której są położone, jak również zapobiega ich popękaniu lub obluzowaniu, stanowiąc elastyczną warstwę umożliwiającą minimalne odkształcenia poszczególnych elementów okładziny, spowodowane pracą ściany czy podłogi.
Wreszcie, kładzenie fugi, ma za zadanie zniwelowanie powstałych nierówności w ułożeniu płytek, a także optyczne ukrycie innego rodzaju niedokładności, jakich dopuścił się wykonawca.
Przygotowanie okładziny do fugowania
Bardzo ważnym wstępem do procesu fugowania jest odpowiednie przygotowanie wykonanej już okładziny z płytek. Przystąpić można do tego oczywiście dopiero po wyschnięciu kleju i pełnym przywarciu płytki do podłoża, co na ogół następuje po upływie około 24 godzin. Pierwszym etapem jest usunięcie krzyżyków dystansowych, znajdujących się w szczelinach pomiędzy płytkami oraz oczyszczenie ich powierzchni z nadmiaru nałożonego kleju, który wydostał się na zewnątrz, jak również pozbycie się nawarstwionego kurzu i brudu. Czynności tych dokonujemy "na sucho", a więc bez użycia wody, czy też innych płynów, posługując się w tym celu nożykiem technicznym oraz odkurzaczem czy zmiotką. Możliwe jest także użycie lekko zmoczonej gąbki. Konieczne jest zwrócenie bacznej uwagi, aby nie doszło przy tym do uszkodzenia naroży płytek, o co niestety bardzo łatwo. Końcowym etapem przygotowania okładziny do fugowania jest zwilżenie krawędzi płytek niewielką ilością wody przy pomocy na przykład ściereczki, dbając przy tym, aby ciecz nie dostała się do szczelin pomiędzy nimi, w których położona ma być fuga.
Dobór spoin do rodzaju okładziny
Rodzaje spoin, uzależnione są od właściwości materiału, z jakiego wykonany jest wykładzina oraz warunków, w jakich się ona znajduje.
I tak w miejscach, gdzie nie występują znaczące zmiany temperatur oraz nie występuje intensywne nasłonecznienie, dopuszczalne jest stosowanie wąskich spoin, niecharakteryzujących się żadnymi szczególnymi cechami. Jeżeli jednak okładziny ułożone są na podłożach podlegających ruchom odkształcającym, wystawionych na silne działanie słońca oraz zmienne temperatury, jak przykładowo na podłożu z ogrzewaniem podłogowym, tarasach, balkonach, elewacjach i schodach zewnętrznych, w basenach itp., konieczne jest stosowanie spoin o odmiennym charakterze. W przeciwnym razie płytki ceramiczne mogą ulec poważnemu uszkodzeniu, popękaniu lub odspojeniu od podłoża. Spoiny takie powinny mieć właściwości elastyczne, termoizolacyjne oraz w przypadku konstrukcji znajdujących się na zewnątrz także mrozoodporne oraz wentylacyjne, charakteryzując się paro przepuszczalnością, co zapobiega gromadzeniu się wilgoci pod ułożonymi płytkami ceramicznymi, która ma w ten sposób możliwość wydostania się przez spoinę na zewnątrz, zapobiegając odspajaniu się płytek. W tym celu spoina musi mieć też odpowiednio dużą szerokość. W pomieszczeniach, gdzie występuje duży poziom zawilgocenia, jak w przypadku łazienki lub pralni, stosuje się najczęściej fugi hydrofobizowane, a więc zabezpieczone przed wnikaniem wilgoci.
Fugi do płytek – rodzaje i wybór
Przed przystąpieniem do fugowania konieczne jest dokonanie wyboru rodzaju fugi, jaką zamierzamy położyć.
W zależności od ich właściwości możemy wyróżnić następujące odmiany fug :
- Fugi cementowe, które należą do najbardziej rozpowszechnionych rodzajów spoin. Składają się one głównie z cementu portlandzkiego, pomieszanego ze specjalnym kruszywem oraz odpowiednimi barwnikami. Proces ich kładzenia jest wyjątkowo łatwy i przyjazny dla użytkownika, zaś powstałe w jego trakcie zabrudzenia mogą zostać usunięte w bardzo prosty sposób. Ze względu na swoje cechy, używa się ich przede wszystkim do spoinowania powierzchni wewnętrznych, w szczególności ścian, choć istnieją także odmiany o wzbogaconych charakterystykach (fugi akrylowe elastyczne), które przede wszystkim charakteryzują się znacznie szybszym wiązaniem i krótszym procesem schnięcia, są także bardziej trwałe, a przy tym wyjątkowo odporne na ścieranie, powstawanie plam i wykwitów oraz pojawianie się grzybów i bakterii. Z tego powodu możliwe jest ich użycie także na powierzchni z ogrzewaniem podłogowym, na powierzchniach zewnętrznych, podlegającym odkształceniom, jak również w pomieszczeniach o zwiększonym stopniu zawilgocenia, takich jak łazienki, kuchnie czy pralnie. Ich niebagatelną zaletą jest możliwość skutecznego wypełniania szczelin o szerokości aż 15 mm,
- Fugi akrylowe – występują w postaci gotowej do natychmiastowego użycia, ponieważ nie wymagają dodatkowego rozrabiania z wodą w celu uzyskania właściwej konsystencji. Stosowane są głównie do użytku wewnętrznego, w tym, ze względu na swą elastyczność także do ogrzewania podłogowego, choć mogą być również używane na zewnątrz, lecz jedynie na ściany. Ich ograniczeniem jest słaba odporność na wilgoć. Można nimi wypełniać szczeliny o szerokości do 10 mm,
- fugi epoksydowe – są one stworzone na bazie żywic reaktywnych i występują w zestawach, składających się z dwóch elementów - pasty epoksydowej i utwardzacza. Przed użyciem, konieczne jest ich wymieszanie, zaś sama fuga jest gotowa po około 30 minutach od jej położenia.
Cechą charakterystyczną fug epoksydowych jest szereg unikalnych właściwości, które czynią je wyjątkowo atrakcyjnymi dla potencjalnych klientów pomimo dość wysokiej ceny, a mianowicie:
- wyjątkowa trwałość – w odróżnieniu od fug cementowych nie ścierają się i wykruszają wraz z upływem czasu, a sama spoina jest kilka razy mocniejsza, niż powstałą z użyciem fug innego rodzaju,
- całkowita odporność na wodę oraz parę wodną, co czyni je szczególnie predystynowane do użycia w pomieszczeniach o dużym zawilgoceniu,
- niewrażliwość na pyły i zabrudzenia, które nie wnikają w strukturę fug,
- całkowita odporność na wszelkie związki o charakterze chemicznym, takie jak np. Kwasy, środki czyszczące czy służące do dezynfekcji,
- nie wybarwiają się z czasem, a tym samym fugi nie zmieniają nadanego im koloru.
Ich wadę stanowi nie powinny one być używane w warunkach zewnętrznych.
Fugowanie płytek: jaka szerokość fugi?
Szerokość fugi w praktyce uzależniona jest o wielkości płytek, jakie zastosowaliśmy w wykładzinie – im większe, tym spoina powinna być szersza. Co do zasady, fugi powinny stanowić od 2 do 6% całej powierzchni okładziny ceramicznej. Przyjęło się, iż fugi małe stosujemy do mozaiki o wymiarach 2x2 cm (szerokość fugi – ok. 1 mm) oraz do płytek nie większych niż 10x10 cm (szerokość fugi – ok. 2mm). Fugi średnie, o szerokości od 3 do 5 mm kładziemy, jeżeli rozmiar płytek oscyluje w granicach 20x20 cm – 20x30 cm, zaś fugi szerokie na 6 – 10 mm używane są na płytki wielkoformatowe 30x30, 40x40, 50x50 cm i większych.
Oczywiście wszystko zależy od wymogów oraz fantazji klienta, zdarzają się bowiem spoiny o szerokości 2 cm i większej.
Fugowanie: jak obliczyć zużycie fugi
Wyliczenia ilości fugi potrzebnej do przeprowadzenia procesu spoinowania można dokonać samodzielnie albo też skorzystać ze specjalnych kalkulatorów, znajdujących się na licznych stronach internetowych producentów zapraw, a które automatycznie przeprowadzają wyliczenia po podaniu im podstawowych parametrów, takich jak m.in. wielkość płytek oraz szerokość i głębokość planowanej spoiny. Na stronach tych znajdują się także informacje dotyczące innych zagadnień w przedmiocie takim jak spoinowanie płytek.
W pierwszym przypadku konieczne jest skorzystanie ze wzoru matematycznego, takiego jak : (a + b ) / (a x b ) x Sf x hf x 0,16 = zużycie kg/m2,
gdzie:
a – to długość płytki w centymetrach,
b – to szerokość płytki w centymetrach,
Sf – to szerokość fugi w milimetrach,
hf – to głębokość fugi lub grubość płytki w milimetrach.
Fugowanie płytek krok po kroku
Dobór koloru fugi
W sposób oczywisty kolor fugi powinien współgrać z barwą położonych płytek, choć oczywiście wszystko zależy od naszych osobistych preferencji. Można bądź tak dobrać kolor fugi, aby był on ściśle dopasowany do pigmentacji okładziny, dzięki czemu całość uzyska jednolity wygląd, albo też postawić na zupełny kontrast w tym zakresie, np. białe kafelki + czarna spoina. Trzeba jednak wziąć pod uwagę, iż zbytnie popuszczenie cugli naszej fantazji, skutkować może kiczowatym wyglądem wykładziny, bądź też zbytnio męczącym wzrok. Warto także wziąć pod uwagę aspekty praktyczne i na przykład spoinę na podłogę kuchenną dobrać w taki sposób, aby jej kolor był "odporny" na ewentualne zabrudzenie się.
Fugowanie płytek ściennych
Najważniejszą zasadą w tym zakresie jest, aby nakładać spoinę po kolei na każdej ścianie, nie dopuszczając w ten sposób do zbytniego wyschnięcia zaprawy nałożonej już na płytki ścienne. W przeciwnym razie powstanie duży problem z ich właściwym doczyszczeniem, a także późniejszym procesem wygładzania fug.
Pierwszym krokiem jest odpowiednie rozrobienie zaprawy spoinowej, którą mieszamy tak długo, aż powstanie jednolita konsystencja, pozbawioną jakichkolwiek grudek. Szczegółowe informacje na ten temat podaje każdy z producentów. Następnie, przy użyciu specjalnej gumowej pacy, stosowanej po to, by uniknąć uszkodzenia zewnętrznej powierzchni płytek, energicznymi ruchami nakładamy fugę wzdłuż szczelin znajdujących się pomiędzy nimi. Konieczne jest przy tym stosowanie dość dużego nacisku, aby spoina szczelnie wypełniła wszelką wolną przestrzeń.
Kolejnym krokiem jest zebranie, przy pomocy tego samego narzędzia, nadmiaru nałożonej spoiny, co jednocześnie powoduje jej wyrównanie.
Następny etap polega na wygładzaniu fug, do czego można przystąpić po ok. 30 minutach od nałożenia spoiny, zaczynając od w miarę dokładnego mycia kafelek. Całą czynność powtarzamy, a po jej zakończeniu całą powierzchnię okładziny wycieramy przy pomocy suchej, miękkiej szmatki. Wszystko to przeprowadzamy potem na kolejnej ścianie.
Ostatnim etapem fugowania płytek ściennych jest nakładanie spoiny we wszystkich załamaniach, a więc małych powierzchniach poszczególnych ścianek.
Fugowanie płytek podłogowych
Proces fugowania wykładziny podłogowej jest w zasadzie tożsamy ze ścienną.
Po dokładnym rozrobieniu zaprawy kładziemy fugę za pomocą pacy z gumową nakładką, swoje czynności zaczynając od narożnika pokoju, posuwając się stopniowo w głąb pomieszczenia. Pamiętać trzeba, aby przy pomieszczeniach o większej powierzchni, w celu zapobieżenia wyschnięciu fugi, wydzielić strefy, w których prowadzić się będzie pracę, przechodząc w miarę jej postępu, od jednej do drugiej.
Również płytki podłogowe wymagają dwukrotnego mycia powierzchni spoinowanej wykładziny.
Nakładanie fugi epoksydowej
Fugę epoksydową technicznie nakłada się praktycznie tak samo jak tradycyjną. Jedyną różnicą jest wykonywanie ukośnych ruchów pacą podczas rozprowadzania zaprawy, w stosunku do krawędzi samych kafelek.
Nieco inaczej wygląda natomiast końcowy proces spoinowania, gdyż konieczne jest oczyszczenie fugi epoksydowej niezwłocznie po nałożeniu, aby nie dopuścić do jej wyschnięcia, albowiem w takim stanie jest ona niezmiernie trudna do usunięcia.
Nadmiar spoiny z kafelek usuwamy przy pomocy gąbki z włókniny, samo jej profilowanie przeprowadzamy stosując miękką gąbkę.
Kładzenie fugi – prace końcowe
Niezależnie od rodzaju zaprawy, każde spoinowanie płytek, należy na koniec bardzo dokładnie oczyścić, przy zachowaniu dużej ostrożności, aby nie dopuścić do powstania zarysowań. Używa się w tym celu gąbki nasączonej lekko wodą.
Jak dbać o fugi
Po zakończeniu spoinowania warto zadbać o odpowiednią pielęgnację i konserwację fug, dzięki czemu przedłużymy ich żywotność. Do czyszczenia fug można użyć sody oczyszczonej, zwykłej wody, bądź, i to jest opcja najbardziej wydajna i skuteczna, specjalnego płynu impregnującego do fug, mającego właściwości zarówno czyszczące, jak i grzybobójcze. Do naniesienia na spoinę preparatów czyszczących, aby jej nie uszkodzić, najlepiej użyć wąskiej szczoteczki z miękkim włosie lub bawełnianej ściereczki.
